Ахыска түрік әйелдерінің нәзіктігімен, қазақ даласының батыр рухы бұл іс-шарада тоғысты. Қазақстанда тұратын түрлі этникалық топтардың әйелдер бөлімінің басшылары да қатысқан бағдарлама, нағыз мәдени мозаика ұсынды. Түрлі-түсті ұлттық киімдер, ғасырлар бойы ұрпақтан-ұрпаққа берілген халық билері және жүздерге жайылған күлкілер бұл ерекше күнді ұмытылмас етті.
Бағдарламаның ең әсерлі сәттері Ахыска әжелерінің сахнаға шығып, жасаған сөздерімен өтті. Олардың әрқайсысы, жер аударудың көлеңкесінде өскен, жоқшылықпен шыңдалған, бірақ үміттерін ешқашан жоғалтпаған ұрпақтың тірі куәгері болды. Көздері жасқа толы, дауыстары дірілдегенімен, жүректері тік тұрды.
Фатима әже микрофонды қолына алған кезде залда тыныштық орнады. Жүректен шыққан даусымен былай деді:
«Мен вагондарда туылдым. Жер көрмей өстім. Бірақ ешқашан отанды ұмытпадым. Әр таң сайын дұға еткенде ‘Алла, немерелерім өз жерінде ойнасын’ деп тіледім. Бүгін осындамыз, бұл да бір керемет.»
Содан кейін ол былай деп қосты:
«Әйел тек тамақ пісірмейді. Ол үй салады, ұя салады, ұлт салады. Біз құлады деп ойлады, бірақ біз күлден қайта тамыр жайдық.»
Іс-шараның құрметті қонағы болған Дүниежүзілік Ахыска Түріктері Бірлестігінің Бас төрағасы Зиятдин Касанов ана болудың қасиеттілігіне, Ахыска әйелінің төзімділігіне және адалдығына тоқталды. Қуатты қол шапалақтармен қарсы алынған Касанов былай деді:
«Анамыз – тек бізді өсіретін емес, бізді тік ұстайтын күш. Олар болмаса, біз бүгін осында жинала алмас едік. Ахыска әйелі жерін жоғалтты, бірақ абыройын жоғалтпады. Ең үлкен отан сүйіспеншілігі – балаңа тіліңді үйрету; олар мұны жасады.»
Сөзін былай жалғастырды:
«Жер аударудың ең ауыр жүгін әйелдер көтерді. Үйін арқасында, тілін жүрегінде, балаларын жанында алып, жылдар бойы тік жүрді. Бүгін олардың алдында бас ию – қарыз емес, міндет.»
Жас ұрпақ та бұл мұраны иеленудің маңыздылығын түсініп, сол жерде болды. Ахыска жас әйелдерінің өкілі Айшенур Кадырова сахнада болашаққа үмітпен толы сөз сөйледі:
«Біз әжемізден ертегі емес, жер аударудың хикаясын естідік. Бірақ әр хикаяда үміт болды. Енді сол үмітті біз алып жүрміз. Өз болмысымызды ұмытпай, әлемге ашылу – біздің міндетіміз.»
Қазақстандағы басқа этникалық топтардың әйел өкілдері де бұл маңызды күн үшін сол жерде болды. Қазақстан Татар Әйелдер Қауымдастығының өкілі Гүлнара Асанова бауырластық пен бейбітшілікке назар аударды:
«Бүгін мұнда тек Ахыска әйелдерінің емес, қазақ даласының да жүрегі соғып тұр. Біз бәріміз бір аспанның астындағы балалармыз. Әйел болса, бейбітшілік бар. Әйел болса, махаббат бар.»
Іс-шараның соңында түрлі мәдениеттерге тән билер көрсетілді. Қазақ халық билерінің қуанышы мен Ахыска түріктеріне тән нәзік қимылдар залда нағыз махаббат көпірін құрды. Әйелдер қол ұстасып, бір ырғақпен билегенде, залдың әр бұрышына бейбітшілік, достық және ынтымақ сезімі тарады.
Алматының салқын көктемгі кешінде жүректерді жылытқан бұл маңызды ұйымдастыру тек бір мереке емес, тарихпен татуласудың, мәдениетпен құшақтасудың және әйел еңбегіне деген алғыстың көрінісі болды.
DATÜBпен Қазақстан Ахыска Түрік Мәдени Орталығының бұл маңызды бастамасы әйелдердің тек бір күнде емес, әрқашан еске алынуы керектігін тағы бір рет еске салды. Өйткені әйел үндемесе, тарих толық емес; әйел өмір сүрсе, мәдениет мәңгі өмір сүреді.

Ахмет АТАК